Etimoloji
Güloymak'ın eski adı Norşin'dir ve ilçenin adı 1987 yılında Güloymak olarak değiştirilmiştir. Norşin, köken itibarıyla Ermenice bir sözcüktür. Nor-Şen/Şin-Yeni-Köy anlamına gelmektedir.
Tarihçe
Güroymak'ın üzerinde bulunduğu topraklar, tarih boyunca Muş Ovası ile aynı siyasi kaderi paylaşmıştır. 4. ila 9. yüzyıllarda Mamigonyan Ermeni Beyliğine, 825-967 yılları arasında Bagratuni Ermeni krallığına tabi olmuş, 967 yılında Bizans egemenliğine girdikten kısa bir süre sonra Diyarbakır merkezli Mervani emirlerinin hakimiyetine girmiştir. Türk akınlarından sonra Norşi bölgesi, bir süre Afrat bölgesini yöneten Dilmaçoğlu ve Sökmenli beyliklerinin, daha sonra da Bitlis bölgesindeki Şerefhanoğlu beylerinin kontrolü altına girdi. Bu dönemde ilçe ve çevresinde yaşayan Ermeniler yavaş yavaş Kürt dinine geçtiler.
Norşin kasabası 1926 yılında “Çukur” adı verilen nahiyenin merkezi olmuştur. 1960 yılında adı Güloymak olarak değiştirilen köy, Çukur nahiyesinin merkezi olmuş; 29 Haziran 1971 tarihinde belde, 4 Temmuz 1987 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 3392 sayılı kanunla (19507 sayılı) ilçe olmuştur.
Ağustos 2009'da 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün bölgeyi ziyareti sırasında bölgeden Norşin olarak bahsetmesi üzerine bölgenin eski adına döndürülmesi konusu gündeme gelmiş ve aynı yıl Belediye Meclisi köyün adının Norşin olarak değiştirilmesi için İçişleri Bakanlığı'na bir karar sunmuştur.
Kültür ve Turizm
Güroymak’ın kültürü Bitlis’in genel kültür özelliklerini taşımaktadır. İlçede Türkmen, Kürt ve Zaza nüfus yaşamaktadır. İlçede geleneksel el sanatları arasında kilim dokumacılığı, halıcılık, bakırcılık ve tahta oymacılığı sayılabilir.
İlçenin turistik değerleri arasında Nemrut Dağı ve krater gölü başta gelmektedir. Nemrut Dağı, jeolojik dönemden tarihsel döneme kadar süren patlamalarla bugünkü topografik şeklini almıştır. Tarihi kayıtlara göre Nemrut Dağı en son 1441 yılında patlamıştır, ancak yeni araştırmalar patlamanın 1443 yılında gerçekleştiğini göstermektedir. Zirvede, 12 kilometrelik bir alanı kaplayan hilal şeklindeki tatlı su gölü Nemrut, Türkiye'nin en büyük krater gölüdür.
İlçede ayrıca Selçuklu dönemine ait tarihi eserler de bulunmaktadır. Bunlar arasında Kalender Baba Kümbeti, Selçuklu mezarlığı, Aşağı Kolbaşı köyündeki şehitlik mezarlığı ve Budaklı köyündeki Selçuklu mezarları sayılabilir.
Ekonomi
Güroymak’ın ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. İlçede yetiştirilen başlıca tarım ürünleri arasında buğday, arpa, mercimek, nohut, patates, pancar, fasulye ve sebze vardır. Hayvancılıkta ise küçükbaş ve büyükbaş hayvan beslenmektedir. İlçede sanayi gelişmemiş olup, küçük ölçekli işletmeler bulunmaktadır.
Nüfus
Güroymak’ın nüfusu 2022 yılı itibarıyla 48.536 kişidir. İlçenin nüfusunun yüzde 53’ü şehirde, yüzde 47’si kırsalda yaşamaktadır. İlçeye bağlı 2 belde ve 43 köy bulunmaktadır.
