Bitlis şehir merkezinde iki derenin ortasında sarp kayalıklara yapılan kalenin surlarının uzunluğu 2800 metre. Kale içinde han sarayı, cami, bedesten, zindan, hamam ve evler bulunduğu yapılan arkeoloji kazı çalışmalarıyla ortaya çıkarıldı.
Kalenin çevresinde 670 mazgal bulunmakta. Kale, sarp kayalıklar üzerinde kurulduğu için çevresinde savunma hendeği yoktur. Bitlis şehir konumu olarak İpek Yolu üzerinde bulunduğundan dolayı kalede çok farklı medeniyetlerin izlerine rastlanmak mümkündür.
Tüm ihtişam ve heybetiyle ortada duran kalede, belirli dönemlerde restorasyon çalışmaları yürütülmüş, özellikle dış surlarında meydana gelen yıkımlar onarılmıştır.
Kısa da olsa bu kadar tarihi bilginin ardından "Bitlis Kalesi'nin akıbeti ne olacak, bileniniz var mı?" başlığımıza dönelim. Kalede 2004 yılında restorasyon ve tarihi arkeoloji kazılar adı altında çalışmalar başlatıldı. Tam 20 yıldır kale yerli ve yabancı ziyaretçilere kapalı. Bunun bir benzerinin Türkiye'de var mıdır? Bilemiyorum. Ben şahsen görmedim ve duymadım.
Bitlis'te doğup, 35 yaşına gelmiş gençler, Bitlis Kalesi'ne henüz çıkma şansını bulmamış. Bundan sonra çıkmaya ömürleri vefa eder mi? Onu bilemiyorum. Böyle devam ederse, 25 yıl daha kapalı olacağını düşünüyorum. Hatta bu cümleyi kazı çalışmasını yapan, kazı başkanın ağzından bizzathi duymuştum.
Bu ara şunu da söyleyeyim ki Bitlis'te yaşayanlar çok iyi biliyor. Kazı çalışmaları, belli yıllarda birkaç haftalık çalışmayla sınırlıdır. Bu çalışmada kalenin üzerinde bulunan otların biçilmesi ve birkaç metrelik alanda kısa süreli kazıların yapılması. Bunun nedenine gelince de kazı çalışmasına ayrılan yıllık yaklaşık 40 bin TL'lik bütçe (yıllara göre rakam değişiyor) yani kalenin kazı çalışmasına ayrılan bütçe, her hangi bir kurumun yaptığı bir programda, misafirleri için bir öğün yemeye ayırdığı bütçe kadar.
Yıllardır kalenin akıbeti ne olacak diye soruyoruz ve haber yapıyoruz. Bir kez daha Bitlis halkı adına, Bitlis Valiliğine sormuş olayım; 8 Ağustos Bitlis'in düşman işgalinden kurtuluşunun yıldönümü hazırlıkları yapılıyorken, Bitlis Kalesi'nin akıbeti ne olacak? Vatandaşlar ne zaman kaleye çıkabilecek? Bu soruların cevabını Bitlisliler merak diyor…
