Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş döneminde yaşanan siyasi değişimler ve demokratikleşme çabaları, 1876'da ilan edilen Meşrutiyet yönetimi ve Meclis-i Mebusan'ın açılmasıyla önemli bir aşama kaydetmiştir. Ancak, Birinci Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle beraber, İstanbul Hükümeti'nin işgallere karşı etkisiz kalması ve Meclis'in kapatılması, halk arasında büyük bir huzursuzluğa neden olmuştur.
İstanbul Hükümetine Meclis Açılması Talebi
Milli Mücadele'nin savunucuları, İstanbul Hükümeti'ne Meclis'in yeniden açılması talebini ileterek, işgallere karşı direnişin güçlendirilmesini istemiştir. Bu baskılar sonucunda, 2 Ekim 1919'da Ali Rıza Paşa Hükümeti, Mebuslar Seçimi için kararname yayınlamış ve 9 Ekim 1919'da seçimlerin yapılacağını duyurmuştur.
Bitlis Vilayeti'nde de seçimler sırasında bazı entrikalar dönmüş, ancak Milli Mücadele'nin bilinçli yaklaşımı ve Mustafa Kemal Paşa'nın dikkatli takibiyle bu entrikalar bertaraf edilmiştir. Özellikle, vali vekili Mektupçu Abdulmecid ve onun yerine getirilen Mektupçu Vehbi Bey gibi isimler, Milli Mücadele taraftarlarına iftira atan entrikaların ardından görevden alınmıştır.
Mebusan Seçimleri Araştırmasındaki Amaç
Bu çalışma, Bitlis Vilayeti'nde 1919 Meclis Mebusan Seçimleri sırasında yaşanan olayları, arşiv belgeleri ışığında inceleyerek açıklamayı amaçlamaktadır. Genelkurmay Başkanlığı ATESE arşivi ve Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi'nden temin edilen belgeler, bilimsel bir yöntemle değerlendirilmiş ve Meclis Mebusan Seçimleri'nin Bitlis Vilayeti'ndeki önemi ve sonuçları kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır.
