Cumhuriyet öncesindeki savaşlar sırasında Türk hekim kadrosunun büyük bir kısmı kaybedilmişti. 1923'te ülkede sadece 554 hekim bulunuyordu ve bir hekime 19,860 nüfus düşmekteydi, bu da 100 bin nüfusa düşen hekim sayısının sadece 5 olduğu anlamına geliyordu.
Bu zorluğun üstesinden gelmek ve sağlık hizmetlerini düzenlemek adına, 1923'te "Zorunlu Hizmet Kanunu" çıkarıldı. Bu kanun, hekim açığını kapatmayı ve dağılımındaki dengesizliği gidermeyi amaçlıyordu. Milli Mücadele sırasında yaşanan işgaller, nüfus azalmaları, göçler ve bulaşıcı hastalıklar gibi sorunlar, sağlık politikalarının belirlenmesinde etkili oldu.
Sıtma, Frengi, Trahom ve Çiçekle Savaş Dönemi
Bu dönemde ülkede sıtma, frengi, trahom, çiçek gibi hastalıklar bulaşıcı ve salgın halindeydi. Sıtma ile mücadele kapsamında hastalara tedavi edici ilaçlar dağıtıldı ve sivrisinek üreme alanları kurutulmaya başlandı. Ayrıca çiçek hastalığına karşı aşılar üretildi ve frengiye karşı önlemler alındı.
Bitlis, sıtma ile mücadelede önemli bir rol oynadı. 1923'te gezici hekimler görevlendirilerek sıtma ile mücadele edilmeye başlandı. 1924'te çıkarılan Köy Kanunu ile köylülerin ve muhtarların sağlıkla ilgili işlere katılımı teşvik edildi. Özellikle Tuğ İskele ve Tersanesi civarında etkili olan sıtma, önemli bir sorun haline geldi. Ancak sıtma ile mücadelede alınan tedbirler ve kinin ilacının dağıtımıyla sorunun üstesinden gelinmeye çalışıldı.
Sağlık Personeli Eksikliği ve İlaç Temini Zorluklarıyla Karşılaşıldı
Bitlis ve çevresindeki sıtma mücadelesinde, sağlık personeli eksikliği, hastane sıkıntısı ve ilaç temini zorlukları yaşandı. İkinci Dünya Savaşı'nın etkisiyle sıtma vakaları arttı, ancak çeşitli yasal düzenlemeler ve mücadele programları ile sorunun üstesinden gelmeye çalışıldı.
Özellikle 1945'te çıkarılan "Sıtma ile Olağanüstü Savaş Yapılmasına Dair Kanun" ile sıtma ile mücadelede olağanüstü önlemler alındı. Bu süreçte, Bitlis ve Muş'un birleştirilmesi gibi idari değişikliklerle hastane ve sağlık hizmetleri düzenlendi.
Ancak savaş yılları, sıtma ilaçlarının ithalatının kesilmesine neden oldu, bu da sıtma vakalarının artmasına yol açtı. İkinci Dünya Savaşı sonrasında sıtma ile mücadelede Kızılay'ın etkin rol almasıyla, ilaç temini ve dağıtımı daha düzenli bir hale getirildi.
Bitlis, Cumhuriyet dönemindeki sağlık politikalarının şekillendirilmesinde sıtma ile mücadeledeki çabaları ve bu alandaki gelişmeleriyle öne çıkan bir şehir oldu.
