İslam dininde önemli bir ibadet olarak kabul edilen fidye ve fitre, Ramazan ayında yoksulların temel ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla verilen maddi yardımlardır.
Vaiz Abdullah Gökalp, oruç tutan ya da sağlık sorunları nedeniyle oruç tutamayan Müslümanların fidye ve fitre konusunda dikkat etmeleri gereken hususlara ilişkin açıklamalarda bulundu.
Fidye ve Fitre Nedir?
Vaiz Gökalp, fidye ve fitrenin İslam’da büyük bir öneme sahip olduğunu belirterek şunları söyledi:
"Fidye ve fitre ibadetleri Ramazan ayına özgüdür. Fidye, sağlığı elvermediği için oruç tutamayan bireylerin, tutamadıkları her gün için ödemeleri gereken bir bedeldir. Fitre ise Ramazan Bayramı’na erişen her Müslümanın, kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler adına vermesi gereken bir miktardır. Şafii mezhebine göre, fidye yalnızca yaşlı ve kronik hastalar için değil, hamile kadınların ve emziren annelerin de tutamadıkları oruçlar için verebileceği bir meblağdır. Ayrıca, Şafii mezhebine göre fidye temel gıda maddelerinden oluşmalıdır. Buğday, hurma, kuru üzüm gibi ürünler verilebilirken, Hanefi mezhebinde fidye nakdi olarak da ödenebilir."
Hanefi ve Şafii Mezheplerine Göre Fidye ve Fitre
Hanefi mezhebinde fidye ve fitrenin eşit miktarda olduğunu ifade eden Gökalp, şu bilgileri paylaştı:
"Hanefi mezhebine göre, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından belirlenen fidye miktarı 180 TL’dir. Bu tutar, kişinin kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu çocukları için ödenmelidir. Şafii mezhebine göre ise fitre, Ramazan Bayramı’na ulaşan her Müslümanın, kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu aile bireyleri adına vermesi gereken bir bedeldir."
Ayrıca, Şafii mezhebine mensup bireylerin, Hanefi mezhebini taklit ederek fitre ve fidyeyi nakdi olarak ödeyebileceğini vurgulayan Gökalp, şu açıklamayı yaptı:
"Şafii mezhebinde fidye, yaklaşık dört avuç (bir Sa’) temel gıda maddesi olarak verilir. Ancak, günümüz şartlarını göz önünde bulunduran Şafii alimleri, Hanefi mezhebinin uygulamasını esas alarak Diyanet İşleri Başkanlığı’nın belirlediği 180 TL’yi nakit olarak ödemeyi de uygun görmüştür."
Fitre Kimlere Verilir?
Fitrenin kimler için farz olduğu konusunda bilgi veren Gökalp, şu ifadeleri kullandı:
"Hanefi mezhebine göre, nisap miktarı mala sahip olan, yani İslam hukukuna göre zengin sayılan bireyler, kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler için fitre vermelidir. Şafii mezhebine göre ise bayram namazına ulaşan, bayram günü ve gecesinde temel gıda ihtiyacını karşılayabilecek durumda olan her Müslüman, fitre ödemekle yükümlüdür."
Fitrenin kimlere verilebileceği konusunda ise Kur’an-ı Kerim’de, Tevbe Suresi’nin 60. ayetine atıfta bulunan Gökalp, şunları ekledi:
"Zekâtın kimlere verileceği Kur’an’da belirtilmiştir. Fidye ve fitre de aynı şekilde ihtiyaç sahibi olan bu kişilere verilmelidir. Bu ibadetin asıl amacı, yoksulların ve fakirlerin ihtiyaçlarını karşılamaktır. Bu nedenle, fitre ve fidyenin bayram namazından önce ödenmesi büyük önem taşımaktadır."
