Bu muharebe, Osmanlı-Safevî Savaşı'nın sonlarına doğru gerçekleşmiştir.
Muharebenin öncesindeki gelişmeler, Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında Uskoklar nedeniyle gerginleşen ilişkileri ve ardından Bağdat Seferi'nin başlamasıyla birlikte yaşanan savaş durumunu yansıtmaktadır. Arşidük III. Maximilian komutasındaki Avusturya ordusu, Osmanlı Devleti'nin önemli topraklarına karşı saldırı düzenlemiş, bunun sonucunda ise Haçova Meydan Muharebesi gerçekleşmiştir.
Muharebe öncesinde, Osmanlı Devleti'nin askeri üstünlüğü ve Avusturya topraklarındaki askeri hareketlilik sıkça değişen bir dengeyi ortaya koymuştur. Sadrazam Damat İbrahim Paşa'nın emriyle Osmanlı ordusu, Avusturya ordusuna taarruz etmiş ancak bu girişim başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Ardından IV. Mehmed liderliğindeki Osmanlı ordusu, Eğri Kalesi'nin geri alınması için harekete geçti ve 12 Ekim 1596'da başarılı bir kuşatma sonucu bu kaleyi geri aldı.
Muharebe gününde ise Osmanlı ordusu, Mezőkeresztes Ovası'na gelerek düşmanı beklemeye başladı. Avusturya ordusu ise Erdel kuvvetleri ve farklı Avrupa ülkelerinden askerlerle güçlendirilmişti. Muharebenin ilk gününde her iki taraf da ağır kayıplar verdi, ancak Osmanlı öncü kuvvetleri düşmanı zor durumda bıraktı. Fakat Avusturya ordusu, Osmanlı yeniçerilerinin ateş gücünü kullanarak büyük kayıplar verdi.
Muharebenin kaderini değiştiren olaylar ise iki tarafın stratejilerinde yatmaktadır. III. Mehmed'in hocası Hoca Sadeddin Efendi'nin liderliğindeki bir grup Osmanlı askeri, düşmanı şaşırtan bir taarruz gerçekleştirdi. Aynı zamanda, Osmanlı ordusunun geri hizmetlerinden olan oduncular, çadırcılar, uşaklar gibi kişiler, ellerine geçirdikleri araç gereçlerle düşmana karşı savaşa katıldılar. Bu beklenmedik saldırı, düşmanın düzenini bozdu ve paniğe neden oldu.
Sonuç olarak, Osmanlı akıncılarının seri manevraları ve geri hizmetlilerin savaşa katılmasıyla Osmanlı ordusu üstünlük sağladı. Avusturya ordusu büyük kayıplar vererek geri çekilmeye başladı ve Osmanlı ordusu zafer elde etti. Bu zafer, Osmanlı Devleti'nin bu dönemdeki en büyük muharebe zaferlerinden biriydi. Ancak mevsim ilerlemesi nedeniyle Osmanlı ordusu ileri harekatını sürdüremedi ve savaşın sonuçları da zamanla değişti.
Haçova Muharebesi, Osmanlı Devleti'nin prestijini artırdı ancak mali sorunlar ve diğer faktörler nedeniyle uzun vadede olumsuz sonuçlar doğurdu. Aynı zamanda, bu muharebe Avrupa ordularının ateş gücünün etkisini de gösterdi ve Osmanlı'nın savaş stratejilerindeki değişiklikleri vurguladı.