Nemrut Krater Gölü, Van Gölü havzasının batısında, Bitlis ilinin Tatvan, Ahlat ve Güroymak ilçeleri arasında yer almaktadır.
Oluşumu ve Jeolojisi
Nemrut kraterinin oluşumunun, Pliyosen jeolojik çağında Doğu Anadolu'da tektonik sıkışmanın neden olduğu uzanım kırıklarından başladığı düşünülmektedir. Doğu Anadolu'nun jeolojik tarihi, Van ve Muş göl havzalarının eskiden tek bir birim olduğunu göstermektedir. Bu havzaların volkanik akıntıların oluşturduğu 1.760 metre yüksekliğindeki Rahvin Ovası ile birbirinden ayrılması ve Van Gölü'nün bugünkü görünümünü alması Nemrut yanardağının volkanik faaliyetinin sonucudur.
Nemrut yanardağının patlamasıyla oluşan kraterin ağız genişliği 48 km2, taban genişliği ise 36 km2'dir. Nemrut kalderası, 2.247 metre yükseklikteki kraterin çevresinde ikisi büyük olmak üzere beş göl içermektedir. Ortalama derinliği 100 metre, maksimum derinliği 155 metre olan gölü çevreleyen hidrotermal sular ve kaplıcalar volkanik faaliyetin son kalıntılarıdır. Kar ve kaynaklarla beslenen ve yer yer derinleşen Nemrut Gölü'nün suyu soğuk ve tatlıdır. Alınan su numuneleri analiz edilmiş ve renksiz, kokusuz ve normal içme suyu tadında olduğu görülmüştür. Suyu, radyoaktivite açısından, normal sınırlardadır. pH asitlik derecesi 7.4 ile hafif alkalidir. Nitoplankton açısından çok zengin olan Nemrut Gölü'nde 1986 yılında az sayıda salınan aynalı sazanlar hızla çoğalmış ve avlanabilecek düzeye ulaşmıştır.
Nemrut kalderası Türkiye’nin en genç volkanik konisine sahiptir ve erozyona uğramamış durumdadır. Bu eşsiz yapısal jeomorfoloji burayı bilimsel araştırma konusu yapmaktadır.
Flora ve Fauna
Nemrut kalderası çevresinde yaklaşık 450 bitki türü kaydedilmiştir ve bunların yaklaşık 200’ü (yüzde 44) bölgeye aittir. Floranın çeşitliliği geçmişteki iklim koşullarının değişkenliğine işaret etmektedir. Mevcut bitki türlerinin yaklaşık 38’i (yüzde 8.4) endemiktir. Burada yetişen dünyaca ünlü bir çiçek olan ters lale de bunlardan biridir. Nemrut kalderasının klimaks bitki örtüsünü saçlı huş ( Betula) ve titrek kavak ( Populus tremula ) oluşturmaktadır. Kalderanın iki gölünün çevresinde yetişen diğer dikkat çekici bitkiler arasında ağaçlar olarak cüce ardıç ( Juniperus communis ), Norveç akçaağacı ( Acer platanoides ), kuşburnu ( Sorbus aucuparia ), harnup ( Rhamnus cathartica ), saplı meşe ( Quercus petraea ), saplı meşe ( Quercus robur ), beyaz söğüt ( Salix alba ) ve çalılar olarak madeni kızılcık ( Cotoneaster nummularius ), erik ( Prunus divaricata ), kül rengi söğüt ( Salix cinerea ), Yunan ardıcı ( Juniperus excelsa ), kırıntılı harnup ( Frangula alnus ), kara harnup ( Frangula alnus) ve mahlep kirazı ( Prunus mahaleb ) sayılabilir.
Nemrut Gölü’nde balık türleri olarak aynalı sazan, alabalık, kızılkanat ve turna balığı bulunmaktadır. Gölde ayrıca su samuru, yaban ördeği, angut, karabatak, martı, yaban kazı, sucul böcekler ve kurbağalar gibi hayvanlar yaşamaktadır.
