Mutki’nin tarihi, kültürel ve doğal güzellikleri ile dikkat çeken bir ilçedir.
Mutki’nin Konumu
Mutki, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Bitlis iline bağlı bir ilçedir. Bitlis il merkezine 21 km uzaklıktadır. İlçenin yüzölçümü 1.234 km2 olup, rakımı 1.500 m civarındadır. İlçede bir belde, 60 köy ve 11 mahalle bulunmaktadır.
Mutki’nin komşu ilçeleri şunlardır: Doğuda Merkez ve Güroymak (Bitlis), güneyde Baykan (Siirt), kuzeyde Merkez ve Hasköy (Muş), batıda Sason ve Kozluk (Batman). Mutki’nin Van Gölü’ne kıyısı bulunmamaktadır.
Mutki’nin Tarihi
Mutki’nin tarihi çok eskiye dayanmaktadır. İnsanlık tarihi boyunca bu bölge birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Asurlular, Persler, Makedonyalılar, Selevkoslar, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Selçuklular, Moğollar, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safeviler, Osmanlılar ve Cumhuriyet dönemi Türkiye’si gibi devletler bölgede hüküm sürmüştür.
Mutki’nin adının kökeni hakkında kesin bir bilgi yoktur. Bazı kaynaklar, adının İran’daki Motkan’dan geldiğini ve “kullanılmayan toprak” anlamına geldiğini söylemektedir. Bazı kaynaklar ise, adının Dünbeli (Dünbülü) aşiretinin bir kolu olan Mutki aşiretinden geldiğini belirtmektedir.
Mutki, 1514’te Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Muharebesi’nden sonra Osmanlı egemenliğine girmiştir. Osmanlı seyyahı Evliya Çelebi 1665 yılında bölgeyi ziyaret etmiş ve Mutki aşiretinin burada hüküm sürdüğünü ancak Bitlis prensine tabi olduklarını bildirmiştir. Birinci Dünya Savaşı sırasında Rus birlikleri bölgeyi ele geçirmiş ve Bitlis’e kadar ilerlemişlerdir. Bitlis Mutki, 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin bir parçası olmuştur. 1935'te çıkarılan bir kanunla ilçe olmuş ve 4 Ocak 1936'da teşkilatlanmıştır. 1941'den günümüze kadar, 1938'de Mırtau Kasabası'nda yapımına başlanan Hükümet Konağı'nın tamamlanması nedeniyle "Mutki" ilçesi olarak bilinmektedir.
Mutki’nin Coğrafyası ve Ekonomisi
Mutki’nin coğrafyası, Van Gölü kıyısında yer alması nedeniyle özeldir. İlçe dağlık bir arazi yapısına sahiptir. İlçenin en yüksek noktası 3.200 m yüksekliğindeki Kef Dağı’dır. İlçede önemli akarsular şunlardır: Bitlis Çayı, Zeydan Çayı, Kef Çayı ve Çermik Çayı. İlçede ayrıca birçok göl ve gölet bulunmaktadır. Bunlardan en büyüğü 1.500 dönümlük alana sahip olan Kef Gölü’dür.
Mutki’nin ekonomisi, tarım, hayvancılık ve ticarete dayalıdır. Altyapı sağlamak ve bölgeyi sanayileştirmek için kamu yatırımına ihtiyaç vardır. İlçede öğretmen evi bulunmaktadır. İlçede yöresel çanak-çömlek yapımı da sağlanmaktadır.
İlçenin en önemli tarımsal ürünü cevizdir. Ceviz, ilçenin simgesi haline gelmiştir. Her yıl Eylül ayında Ceviz Festivali düzenlenmektedir. Bu festivalde ceviz yarışmaları, cevizli yemekler, cevizli tatlılar, cevizli hediyelik eşyalar ve cevizle ilgili kültürel etkinlikler yer almaktadır.
