Arka Plan
1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı, Sultan II. Mahmud döneminde başlamıştır. Bu savaşın nedenlerinden biri, Osmanlı İmparatorluğu'nun Navarin'deki olaylar nedeniyle Rusya'ya savaş tazminatı ödemesini talep etmesidir. Savaşın sonucunda Osmanlı İmparatorluğu, Rusya ile barış yapma isteğini dile getirmiştir.
Antlaşmanın Başlıca Şartları
- Osmanlı-Rus sınırı (Rumeli): Prut ve Tuna nehirleri boyunca Hızırilyas Boğazı’nda Karadeniz’e ulaşıp, Yılan Adası (tahkimat yapılmaması kaydıyla) Rusya'ya bırakılıyor, Tuna'nın sağ kıyısı ise iskân edilmemek şartıyla Osmanlı Devleti'nde kalıyordu.
- Osmanlı-Rus sınırı (Kafkasya): Osmanlı İmparatorluğu, Rusya İmparatorluğu'nun Revan ve Nahçıvan hanlıklarını ilhakını tanıyor, daha kuzeydeki sınır ise Rusya'nın ilhak ederek ortadan kaldırdığı Guria Prensliği'nin güneyinden başlayarak Ahıska ve Ahılkelek'i Rusya'ya bırakacak şekilde çiziliyordu.
- Eflak ve Boğdan Prenslikleri: Osmanlı İmparatorluğu, iki prensliğe geniş özerklik veriyor, Rusya da bu statünün garantörlüğünü üstleniyordu.
- Sırbistan Prensliği: Osmanlı İmparatorluğu, Akkerman Antlaşması'na uygun olarak Sırbistan ile ilgili hükümleri uygulamayı taahhüt ediyor.
- Boğazlar: Osmanlı İmparatorluğu, Boğazların Rus ticaret gemilerine ve savaşta olmayan devletlerin Rus limanlarına giden ticaret gemilerine açık tutmayı taahhüt ediyordu.
- Yunanistan: Osmanlı İmparatorluğu, Rusya, İngiltere ve Fransa'nın anlaşmasına dayalı olarak Yunanistan'ın bağımsızlığını kabul ediyordu.
Çerkesya Sorunu
Antlaşma, Çerkesya'nın da kaderini etkiledi. Osmanlı İmparatorluğu, Çerkesya dahil Kafkasya'yı Rus toprağı olarak tanıdı. Ancak Çerkesler, bu antlaşmanın gerçekliğine inanmadılar ve Osmanlı İmparatorluğu'nun "dost ve dindaş" bir milleti Rusya'ya terk edeceğine inanmıyorlardı. Çerkesler, İstanbul'a bir delegasyon göndererek durumu padişahla görüşmeye çalıştılar, ancak Rus sefiri tarafından tutuklanmaları talep edildi. Delegeler Çerkesya'ya geri dönmek zorunda kaldılar, sadece Seferbiy Zaneqo adında bir Çerkes İstanbul'da kaldı ve Çerkesya davasının savunuculuğunu sürdürdü.
Sonuçlar ve İlave Düzenlemeler
- Yunanistan bağımsızlığını kazandı ve bağımsız bir devlet olarak kuruldu.
- Osmanlı İmparatorluğu, Rusya'ya toprakların yanı sıra tazminat ödemeyi kabul etti.
- Çerkesya, Osmanlı İmparatorluğu tarafından Rusya'ya terk edildi.
Antlaşma sonrasında yapılan ilave düzenlemelerle savaş ve ticaret tazminatları azaltıldı ve Rus ordusunun Osmanlı topraklarından çekilme takvimi belirlendi.
Sonuç olarak, Edirne Antlaşması 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nı sona erdirdi ve Balkanlar'dan Kafkasya'ya kadar birçok bölgenin kaderini değiştirdi. Ayrıca, Çerkesya'nın Rusya'ya terk edilmesi Çerkesler için önemli bir mesele haline geldi.
